ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๘. ปมโพธิวตฺถุ. (๑๒๕)

	"อเนกชาติสํสารนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา โพธิรุกฺขมูเล
นิสินฺโน อุทานวเสน อุทาเนตฺวา อปรภาเค อานนฺทตฺเถเรน ปุฏฺโ๑ กเถสิ.

	โส หิ โพธิรุกฺขมูเล นิสินฺโน, สุริเย อนตฺถงฺคเตเยว, มารพลํ
วิธมิตฺวา ปมยาเม ปุพฺเพนิวาสปฏิจฺฉาทกํ ตมํ ปทาเลตฺวา มชฺฌิมยาเม ทิพฺพจกฺขุ วิโสเธตฺวา ปจฺฉิมยาเม สตฺเตสุ การุญฺตํ ปฏิจฺจ ปจฺจยากาเร าณํ โอตาเรตฺวา ตํ อนุโลมปฏิโลมวเสน สมฺมสนฺโต อรุณุคฺคมนเวลาย สห อจฺฉริเยหิ ๒ สมฺมาสมฺโพธึ อภิสมฺพุชฺฌิตฺวา อเนเกหิ พุทฺธสตสหสฺเสหิ อวิชหิตํ อุทานํ อุทาเนนฺโต อิมา คาถา อภาสิ
	"อเนกชาติสํสารํ สนฺธาวิสฺสํ อนิพฺพิสํ คหการํ คเวสนฺโต, ทุกฺขา ชาติ ปุนปฺปุนํ; คหการก ทิฏฺโสิ, ปุน เคหํ น กาหสิ, สพฺพา เต ผาสุกา ภคฺคา, คหกูฏํ วิสงฺขตํ, วิสงฺขารคตํ จิตฺตํ, ตณฺหานํ ขยม ชฺฌคา ติ.

	ตตฺถ คหการํ คเวสนฺโตติ: อหํ อิมสฺส อตฺตภาวสงฺขาตสฺส
เคหสฺส การกํ ตณฺหาวฑฺฒกึ คเวสนฺโต, เยน าเณน สกฺกา โส ทฏฺฐุ ตสฺส โพธิาณสฺสตฺถาย ทีปงฺกรปาทมูเล กตาภินีหาโร เอตฺตกํ กาลํ อเนกชาติสํสารํ อเนกชาติสตสหสฺสสงฺขยํ อิมํ สํสารวฏฺฏํ อนิพฺพิสํ ตํ าณํ อวินฺทนฺโต อลภนฺโตเยว สนฺธาวิสฺสํ สํสรึ อปราปรํ อนุวิจรินฺ ติ อตฺโถ. ทุกฺขา ชาติ ปุนปฺปุนนฺติ อิทํ คหการกคเวสนสฺส การณวจนํ. ยสฺมา ชราพฺยาธิมรณมิสฺสตาย ชาติ นาเม สา ปุนปฺปุนํ อุปคนฺตุ ทุกฺขา, น จ สา ตสฺมึ อทิฏฺเ นิวตฺตติ; ตสฺมา ตํ คเวสนฺโต สนฺธาวิสฺสนฺ ติ อตฺโถ. ทิฏฺโสีติ: สพฺพญฺญุตาณํ ปฏิวิชฺฌนฺเตเนว มยา อิทานิ ทิฏฺโ อสิ.ปุน เคหนฺติ: ปุน อิมสฺมึ สํสารวฏฺเฏ อตฺตภาวสงฺขาตํ มม เคหํ น กาหสิ. สพฺพา เต ผาสุกา ภคฺคาติ: ตว สพฺพา อวเสสกิเลสผาสุกา มยา ภคฺคา. คหกูฏํ วิสงฺขตนฺติ: อิมสฺส ตยา กตสฺส อตฺตภาวเคหสฺส อวิชฺชาสงฺขาตํ กณฺณิกามณฺฑลํปิ มยา วิทฺธํสิตํ. วิสงฺขารคตํ จิตฺตนฺติ: อิทานิ มม จิตฺตํ วิสงฺขารํ นิพฺพานํ อารมฺมณกรณวเสน คตํ อนุปวิฏฺํ. ตณฺหานํ ขยมชฺฌคาติ: ตณฺหานํ ขยสงฺขาตํ อรหตฺตํ อธิคโตสฺมี ติ อตฺโถ.
ปมโพธิวตฺถุ.
************
๑. สี. ยุ. อานนฺทตฺเถรสฺส อุทานคาถาวตฺถุ. ๒. สี. ยุ. "สห อจฺฉริเยหีติ นตฺถิ.