ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๔. โลฬุทายิตฺเถรวตฺถุ. (๑๘๔)

	"อสชฺฌายมลา มนฺตาติ: อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน
วิหรนฺโต โลฬุทายิตฺเถรํ ๑ อารพฺภ กเถสิ.

	สาวตฺถิยํ กิร ปญฺจโกฏิมตฺตา อริยสาวกา ปุเรภตฺตํ ทานํ
ทตฺวา ปจฺฉาภตฺตํ สปฺปิเตลมธุผาณิตวตฺถาทีนิ คเหตฺวา วิหารํ คนฺตฺวา ธมฺมกถํ สุณนฺติ, ธมฺมํ สุตฺวา คมนกาเล จ สารีปุตฺต- โมคฺคลฺลานานํ คุเณ กเถนฺติ. อุทายิตฺเถโร เตสํ กถํ สุตฺวา "เอเตสํ ตาว ธมฺมกถํ สุตฺวา ตุมฺเห เอวํ กเถถ, มม ธมฺมกถํ สุตฺวา กินฺนุ โข กเถสฺสถ าติ วทติ. มนุสฺสา ตสฺส กถํ สุตฺวา "อยมฺปิ เอโก ธมฺมกถิโก ภวิสฺสติ, อิมสฺสาปิ อมฺเหหิ ธมฺมกถํ โสตุ วฏฺฏตี ติ จินฺเตสุ. เต เอกทิวสํ เถรํ ยาจิตฺวา "ภนฺเต อชฺช อมฺหากํ ธมฺมสฺสวนทิวโส ติ, สงฺฆสฺส ทานํ ทตฺวา "ตุมฺเห ภนฺเต ทิวา ธมฺมกถํ กเถยฺยาถ าติ อาหํสุ. โสปิ เตสํ อธิวาเสสิ. เตหิ ธมฺมสฺสวนเวลาย อาคนฺตฺวา "ภนฺเต ธมฺมํ โน กเถถ าติ วุตฺเต, โลฬุทายิตฺเถโร อาสเน นิสีทิตฺวา จิตฺตวีชนึ คเหตฺวา จาเลนฺโต, เอกมฺปิ ธมฺมปทํ อทิสฺวา "อหํ ปทภาณํ ๒ ภณิสฺสามิ, อญฺโ ธมฺมกถํ กเถตู ติ วตฺวา โอตริ. เต อญฺเน ธมฺมกถํ กถาเปตฺวา ปทภาณตฺถาย ปุน ตํ อาสนํ อาโรปยึสุ. โส ปุนปิ กิญฺจิ อทิสฺวา "อหํ รตฺตึ กเถสฺสามิ, อญฺโ ปทภาณํ ภณตู ติ วตฺวา โอตริ. เต อญฺเน ปทภาณํ ภณาเปตฺวา ปุน รตฺตึ เถรํ อานยึสุ. โส รตฺติมฺปิ กิญฺจิ อทิสฺวา "อหํ ปจฺจูเส ว กเถสฺสามิ, รตฺตึ อญฺโ กเถตู ติ วตฺวา โอตริ. เต อญฺเน [๓] กถาเปตฺวา ปุน ปจฺจูเส ตํ อานยึสุ. โส ปจฺจูเสปิ ๔ กิญฺจิ นาทฺทส. มหาชโน เลฑฺฑุทณฺฑาทีนิ คเหตฺวา "อนฺธพาล ตฺวํ สารีปุตฺตโมคฺคลฺลานานํ วณฺเณ กถิยมาเน เอวญฺเจวญฺจ วเทสิ, อิทานิ กสฺมา น กเถสี ติ สนฺตชฺเชตฺวา ปลายนฺตํ อนุพนฺธิ. โส ปลายนฺโต เอกิสฺสา วจฺจกุฏิยา ปติ.
	มหาชโน กถํ สมุฏฺาเปสิ "โลฬุทายี สารีปุตฺตโมคฺคลฺลานานํ
คุณกถาย วตฺตมานาย อุสูยนฺโต อตฺตโน ธมฺมกถิกภาวํ ปกาเสตฺวา, มนุสฺเสหิ สกฺการํ กตฺวา `ธมฺมํ สุโณม าติ วุตฺเต, จตุกฺขตฺตุ อาสเน นิสีทิตฺวา กเถตพฺพยุตฺตกํ กิญฺจิ อปสฺสนฺโต `ตฺวํ อมฺหากํ อยฺเยหิ สารีปุตฺตโมคฺคลฺลานตฺเถเรหิ สทฺธึ ยุคคฺคาหํ คณฺหสี ติ เลฑฺฑุทณฺฑาทีนิ คเหตฺวา สนฺตชฺเชตฺวา ปลาปิยมาโน วจฺจกุฏิยํ ปติโต ติ. สตฺถา อาคนฺตฺวา "กาย นุตฺถ ภิกฺขเว เอตรหิ กถาย สนฺนิสินฺนา ติ ปุจฺฉิตฺวา, "อิมาย นาม าติ วุตฺเต, "น ภิกฺขเว อิทาเนว, ปุพฺเพเป ส คูถกูเป นิมุคฺโคเยว าติ วตฺวา อตีตํ อาหริตฺวา
	* "จตุปฺปโท อหํ สมฺม, ตฺวมฺปิ สมฺม จตุปฺปโท. เอหิ สีห นิวตฺตสฺสุ, กินฺนุ ภีโต ปลายสิ. อิติ * อสุจิ ปูติโลโม สิ ทุคฺคนฺโธ วายสิ สูกร, สเจ ยุชฺฌิตุกาโมสิ, ชยํ สมฺม ททามิ เต ติ
อิมํ ชาตกํ ๕ วิตฺถาเรตฺวา กเถสิ "ตทา สีโห สารีปุตฺโต อโหสิ, สูกโร โลฬุทายี ติ. สตฺถา อิมํ ธมฺมเทสนํ อาหริตฺวา "ภิกฺขเว โลฬุทายินา อปฺปมตฺตโก ธมฺโม อุคฺคหิโต, สชฺฌายํ ปน เนว อกาสิ; ยงฺกิญฺจิ ปริยตฺตึ คเหตฺวา ตสฺสา อสชฺฌายกรณํ มลเมว าติ วตฺวา อิมํ คาถม าห
	"อสชฺฌายมลา มนฺตา, อนุฏฺานมลา ฆรา, มลํ วณฺณสฺส โกสชฺชํ, ปมาโท รกฺขโต มลนฺ ติ.
	ตตฺถ "อสชฺฌายมลาติ: ๖ ยา กาจิ ปริยตฺติ วา สิปฺปํ วา
ยสฺมา อสชฺฌายนฺตสฺส อนนุยุญฺชนฺตสฺส วินสฺสติ วา นิรนฺตรํ วา น อุปฏฺาติ; ตสฺมา "อสชฺฌายมลา มนฺตาติ วุตฺตํ. ยสฺมา ปน ฆราวาสํ วสนฺตสฺส อุฏฺายุฏฺาย ชิณฺณปฺปฏิสงฺขรณาทีนิ อกโรนฺตสฺส ฆรํ นาม วินสฺสติ; ตสฺมา "อนุฏฺานมลา ฆราติ วุตฺตํ. ยสฺมา คิหิสฺส วา ปพฺพชิตสฺส วา โกสชฺชวเสน สรีรปฏิชคฺคนํ วา ปริกฺขารปฏิชคฺคนํ วา อกโรนฺตสฺส กาโย ทุพฺพณฺโณ ติ; ๗ ตสฺมา "มลํ วณฺณสฺส โกสชฺชนฺติ วุตฺตํ. ยสฺมา ปน คาโว รกฺขนฺตสฺส ปมาทวเสน นิทฺทายนฺตสฺส วา กีฬนฺตสฺส วา ตา คาโว อติตฺถ- ปกฺขนฺทนาทินา วา พาลมิคโจราทิอุปทฺทเวน วา ปเรสํ สาลิกฺ- เขตฺตาทีนิ โอตริตฺวา ขาทนวเสน วา วินาสํ อาปชฺชนฺติ, สยํปิ ทณฺฑํ วา ปริภาสํ วา ปาปุณาติ. ปพฺพชิตํ วา ปน ๘ ฉ ทฺวารานิ อรกฺขนฺตํ ปมาทวเสน กิเลสา โอตริตฺวา สาสนา จาเวนฺติ; ตสฺมา "ปมาโท รกฺขโต มลนฺติ วุตฺตํ. โส หิ สฺส วินาสาหรเณน มลฏฺานิยตฺตา มลนฺ ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
โลฬุทายิตฺเถรวตฺถุ.
************
๑. "ลาฬุทายิตฺเถรนฺติปิ ปาโ. ๒. "สรภญฺนฺติ ปาโ. ๓. สี. ยุ. เอตฺถนฺตเร "รตฺตินฺติ อตฺถิ. ๔. สี. ยุ. ปุนปิ. ๕. สูกรชาตกํ ขุ. ชา. ทุก. ๒๗/๕๑. ตทฏฺกถา. ๓/๑๑. ๖. สี. ยุ. อสชฺฌายมลาตีติ นตฺถิ. ๗. สี. ยุ. ทุพฺพณฺโณ โหติ. ๘. สี. ยุ. ปพฺพชิตฺวา จ ปน.