ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๘. จูฬสุภทฺทาวตฺถุ. (๒๒๐)

	"ทูเร สนฺโต ปกาเสนฺตีติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน
วิหรนฺโต อนาถปิณฺฑิกสฺส ธีตรํ จูฬสุภทฺทํ นาม อารพฺภ กเถสิ.

	อนาถปิณฺฑิกสฺส กิร ทหรกาลโต ปฏฺาย อุคฺคนครวาสี
อุคฺโค นาม เสฏฺิปุตฺโต สหายโก อโหสิ. เต เอกาจริยกุเล สิปฺปํ อุคฺคณฺหนฺตา อญฺมญฺํ กติกํ กรึสุ "อมฺหากํ วยปฺปตฺตกาเล ปุตฺตธีตาสุ ชาตาสุ, โย ปุตฺตสฺส อตฺถาย ธีตรํ วาเรติ; เตน ตสฺส ธีตา ทาตพฺพา ติ. เต อุโภปิ วยปฺปตฺตา อตฺตโน อตฺตโน นคเร เสฏฺิฏฺาเน ปติฏฺหึสุ.
	เอกสฺมึ สมเย อุคฺคเสฏฺี วณิชฺชํ ปโยเชนฺโต ปญฺจหิ
สกฏสเตหิ สาวตฺถึ อคมาสิ. อนาถปิณฺฑิโก อตฺตโน ธีตรํ จูฬสุภทฺทํ อามนฺเตตฺวา "อมฺม ปิตา เต อุคฺคเสฏฺี นาม อาคโต, ตสฺส กตฺตพฺพกิจฺจํ ตว ภาโร ติ อาณาเปสิ. สา "สาธู ติ ปฏิสฺสุณิตฺวา ตสฺส อาคตทิวสโต ปฏฺาย สหตฺเถเนว สูปพฺยญฺชนาทีนิ สมฺปาเทติ, มาลาคนฺธวิเลปนาทีนิ อภิสงฺขโรติ, โภชนกาเล ตสฺส นหาโนทกํ ปฏิยาทาเปตฺวา นหานกาลโต ปฏฺาย สพฺพกิจฺจานิ สาธุกํ กโรติ. อุคฺคเสฏฺี ตสฺสา อาจารสมฺปตฺตึ ทิสฺวา ปสนฺนจิตฺโต เอกทิวสํ อนาถปิณฺฑิเกน สทฺธึ สุขกถาย นิสินฺโน "มยํ ทหรกาเล เอวํ นาม กติกํ กริมฺหา ติ สาเรตฺวา จูฬสุภทฺทํ อตฺตโน ปุตฺตสฺส ตฺถาย วาเรสิ. โส ปน ปกติยา มิจฺฉาทิฏฺิโก; ตสฺมา ทสพลสฺส ตม ตฺถํ อาโรเจตฺวา สตฺถารา อุคฺคเสฏฺิโน อุปนิสฺสยํ ทิสฺวา อนุญฺาโต, ภริยาย สทฺธึ มนฺเตตฺวา ตสฺส วจนํ สมฺปฏิจฺฉิตฺวา ทิวสํ เปตฺวา, ธีตรํ วิสาขํ ทตฺวา อุยฺโยเชนฺโต ธนญฺชยเสฏฺี วิย มหนฺตํ สกฺการํ กตฺวา สุภทฺทํ อามนฺเตตฺวา "อมฺม สสฺสุรกุเล วสนฺติยา นาม อนฺโต อคฺคิ พหิ น นีหริตพฺโพติ ธนญฺชยเสฏฺินา วิสาขาย ทินฺนนเยเนว ทส โอวาเท ทตฺวา อุยฺโยเชนฺโต "สเจ เม คตฏฺาเน ธีตุ โทโส อุปฺปชฺชติ, ตุมฺเหหิ โสเธตพฺโพ ติ อฏฺ กุฏุมฺพิเก ปาฏิโภเค คเหตฺวา, ตสฺสา อุยฺโยชนทิวเส พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส มหาทานํ ทตฺวา, ปุริมภเว ธีตรา กตานํ สุจริตานํ ผลวิภูตึ โลกสฺส ปากฏํ กตฺวา ทสฺเสนฺโต วิย มหนฺเตน สกฺกาเรน ธีตรํ อุยฺโยเชสิ. ตสฺสา อนุปุพฺเพน อุคฺคนครํ ปตฺตกาเล สสฺสุรกุเลน สทฺธึ มหาชโน ปจฺจุคฺคมนํ อกาสิ. สาปิ อตฺตโน สิริวิภวํ ปากฏํ กาตุ วิสาขา วิย สกลนครสฺส อตฺตานํ ทสฺเสนฺตี รเถ ตฺวา นครํ ปวิสิตฺวา นาคเรหิ เปสิตํ ปณฺณาการํ คเหตฺวา อนุรูปวเสน เตสํ เตสํ เปเสนฺตี สกลนครํ อตฺตโน คุเณหิ เอกพทฺธํ อกาสิ.
	มงฺคลทิวสาทีสุ ปน สฺสา สสฺสุโร อเจลกานํ สกฺการํ กโรนฺโต
"อาคนฺตฺวา อมฺหากํ สมเณ วนฺทตู ติ เปเสสิ. สา ลชฺชาย นคฺเค ปสฺสิตุ อสกฺโกนฺตี คนฺตุ น อิจฺฉติ. โส ปุนปฺปุนํ เปเสตฺวาปิ ตาย ปฏิกฺขิตฺโต กุชฺฌิตฺวา "นีหรถ นนฺ ติ อาห. สา "น สกฺกา มม อการเณน โทสํ อาโรเปตุนฺ ติ กุฏุมฺพิเก ปกฺโกสาเปตฺวา ตม ตฺถํ อาโรเจสิ. เต ตสฺสา นิทฺโทสภาวํ ตฺวา เสฏฺึ สญฺาเปสุ. โส "อยํ มม สมเณ `อหิริกา ติ น วนฺทตี ติ ภริยาย อาโรเจสิ. สา "กีทิสา นุ โข อิมิสฺสา สมณา, อติวิย เน ปสํสตี ติ ตํ ปกฺโกสาเปตฺวา อาห
	"กีทิสา สมณา ตุยฺหํ พาฬฺหํ โข เน ปสํสสิ. กึสีลา กึสมาจารา ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิตา ติ. อถ สฺสา สุภทฺทา พุทฺธานญฺเจว พุทฺธสาวกานญฺจ คุเณ ปกาเสนฺตี "สนฺตินฺทฺริยา สนฺตมานสา สนฺตํ เตสํ คตํ ิตํ, โอกฺขิตฺตจกฺขู มิตภาณี, ตาทิสา สมณา มม. กายกมฺมํ สุจิ เตสํ, วาจากมฺมํ อนาวิลํ, มโนกมฺมํ สุวิสุทฺธํ, ตาทิสา สมณา มม. วิมลา สงฺขมุตฺตาภา สุทฺธา อนฺตรพาหิรา ๑ ปุณฺณา สุทฺเธหิ ธมฺเมหิ, ตาทิสา สมณา มม. ลาเภน อุนฺนโต โลโก อลาเภน จ โอนโต, ลาภาลาเภน เอกฏฺา, ตาทิสา สมณา มม. ยเสน อุนฺนโต โลโก อยเสน จ โอนโต, ยสายเสน เอกฏฺา, ตาทิสา สมณา มม. ปสํสาย อุนฺนโต โลโก นินฺทายาปิ จ โอนโต, สมา นินฺทาปสํสาสุ, ตาทิสา สมณา มม. สุเขน อุนฺนโต โลโก ทุกฺเขนาปิ จ โอนโต, อกมฺปา สุขทุกฺเขสุ, ตาทิสา สมณา มม าติ-
เอวมาทีหิ วจเนหิ สสฺสุ โตเสสิ. อถ นํ "สกฺกา ตว สมเณ อมฺหากํปิ ทสฺเสตุนฺ ติ วตฺวา, "สกฺกา ติ วุตฺเต, "เตนหิ ยถา มยํ เต ปสฺสาม; ตถา กโรหี ติ [อาห]. สา "สาธู ติ พุทฺธปฺปมุขสฺส ภิกฺขุสงฺฆสฺส มหาทานํ สชฺเชตฺวา อุปริปาสาทตเล ตฺวา เชตวนาภิมุขี ๒ สกฺกจฺจํ ปญฺจปติฏฺิเตน วนฺทิตฺวา พุทฺธคุเณ อาวชฺชิตฺวา คนฺธวาสปุปฺผธูเปหิ ปูชํ กตฺวา "ภนฺเต สฺวาตนาย พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ นิมนฺเตมิ, อิมินา เม สญฺาเณน สตฺถา นิมนฺติตภาวํ ชานาตู ติ วตฺวา สุมนปุปฺผานํ อฏฺ มุฏฺิโย อากาเส ขิปิ. ปุปฺผานิ คนฺตฺวา จตุปริสมชฺเฌ ธมฺมํ เทเสนฺตสฺส สตฺถุโน อุปริ มาลาวิตานํ หุตฺวา อฏฺํสุ.
	ตสฺมึ ขเณ อนาถปิณฺฑิโกปิ ธมฺมกถํ สุตฺวา สฺวาตนาย
สตฺถารํ นิมนฺเตสิ. สตฺถา "อธิวุตฺถํ มยา คหปติ สฺวาตนาย ภตฺตนฺ ติ วตฺวา, "ภนฺเต มยา ปุเรตรํ อาคโต นตฺถิ, กสฺส นุ โข โว อธิวุตฺถนฺ ติ วุตฺเต, "จูฬสุภทฺทาย คหปติ นิมนฺติโต ติ วตฺวา, "นนุ ภนฺเต สุภทฺทา ทูเร วสติ อิโต วีสติโยชนสตมตฺถเก ติ วุตฺเต, "อาม คหปติ, ทูเร วสนฺตาปิ หิ สปฺปุริสา อภิมุเข ิตา วิย ปกาเสนฺตี ติ วตฺวา อิมํ คาถม าห
	"ทูเร สนฺโต ปกาเสนฺติ, หิมวนฺโต ว ปพฺพโต; อสนฺเต ตฺถ น ทิสฺสนฺติ, รตฺตึ ขิตฺตา ยถา สรา ติ.
	ตตฺถ "สนฺโตติ: ราคาทีนํ สนฺตตาย พุทฺธาทโย สนฺโต นาม.
อิธ ปน ปุพฺพพุทฺเธสุ กตาธิการา อุสฺสนฺนกุสลมูลา ภาวิตภาวนา สตฺตา "สนฺโต ติ อธิปฺเปตา. ปกาเสนฺตีติ: ทูเร ิตาปิ พุทฺธานํ าณปถํ อาคจฺฉนฺตา ปากฏา โหนฺติ. หิมวนฺโตวาติ: ยถา หิ ติโยชนสหสฺสวิตฺถโต ปญฺจโยชนสตุพฺเพโธ จตุราสีติยา กูฏสหสฺเสหิ ปฏิมณฺฑิโต หิมวนฺตปพฺพโต ทูเร ิตานํปิ อภิมุเข ิโต วิย ปกาเสติ; เอวํ ปกาเสนฺตี ติ อตฺโถ. อสนฺเตตฺถาติ: ทิฏฺธมฺมครุกา วิติณฺณปรโลกา อามิสจกฺขุกา ชีวิตตฺถาย ปพฺพชิตา พาลปุคฺคลา อสนฺโต นาม, เต เอตฺถ พุทฺธานํ ทกฺขิณสฺส ชานุมณฺฑลสฺส สนฺติเก นิสินฺนาปิ น ทิสฺสนฺติ น ปญฺายนฺติ. รตฺตึ ขิตฺตาติ: รตฺตึ จตุรงฺคสมนฺนาคเต อนฺธกาเร ขิตฺตา สรา วิย. ตถารูปสฺส ๓ อุปนิสฺสยภูตสฺส ปุพฺพเหตุโน อภาเวน น ปญฺายนฺตี ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสุ.

	สกฺโกปิ โข เทวราชา "สตฺถารา จูฬสุภทฺทาย นิมนฺตนํ
อธิวาสิตนฺ ติ ตฺวา วิสฺสกมฺมเทวปุตฺตํ อาณาเปสิ "ปญฺจ กูฏาคารสตานิ นิมฺมินิตฺวา เสฺว พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ อุคฺคนครํ เนหี ติ. โส ปุนทิวเส ปญฺจสตานิ กูฏาคารานิ นิมฺมินิตฺวา เชตวนทฺวาเร อฏฺาสิ. สตฺถา อุจฺจินิตฺวา วิสุทฺธขีณาสวานํเยว ปญฺจ สตานิ อาทาย สปริวาโร กูฏาคาเรสุ นิสีทิตฺวา อุคฺคนครํ อคมาสิ. อุคฺคเสฏฺีปิ สปริวาโร สุภทฺทาย ทินฺนนเยน ตถาคตสฺส อาคมนมคฺคํ โอโลเกนฺโต สตฺถารํ มหนฺเตน สิริวิภเวน อาคจฺฉนฺตํ ทิสฺวา ปสนฺนมนโส หุตฺวา มาลาทีหิ สกฺการํ กโรนฺโต สมฺปฏิจฺฉิตฺวา วนฺทิตฺวา มหาทานํ ทตฺวา ปุนปฺปุนํ นิมนฺเตตฺวา สตฺตาหํ มหาทานํ อทาสิ. สตฺถาปิ สฺส สปฺปายํ สลฺลกฺเขตฺวา ธมฺมํ เทเสสิ. ตํ อาทึ กตฺวา จตุราสีติยา ปาณสหสฺสานํ ธมฺมาภิสมโย อโหสิ. สตฺถา สุภทฺทาย อนุคฺคหณตฺถํ "อิเธว โหหี ติ อนุรุทฺธตฺเถรํ นิวตฺตาเปตฺวา สาวตฺถิเมว อคมาสิ. ตโต ปฏฺาย ตํ นครํ สทฺธํ ปสนฺนํ อโหสี ติ.
จูฬสุภทฺทาวตฺถุ.
************
๑. สนฺตรพาหิรา [?] ๒. เชตวนาภิมุขินีติ ยุตฺตตรํ. ๓. สี. ตถารูปา