ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๑๑. อปุตฺตกเสฏฺิวตฺถุ. (๒๕๐)

	"หนนฺติ โภคา ทุมฺเมธนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน
วิหรนฺโต อปุตฺตกเสฏฺึ นาม อารพฺภ กเถสิ.

	ตสฺส กิร กาลกิริยํ สุตฺวา ราชา ปเสนทิโกสโล "อปุตฺตกํ
สาปเตยฺยํ กสฺส ปาปุณาตี ติ ปุจฺฉิตฺวา "รญฺโติ สุตฺวา สตฺตหิ ทิวเสหิ ตสฺส เคหโต ธนํ ราชกุลํ อภิหราเปตฺวา สตฺถุ สนฺติกํ อุปสงฺกมิตฺวา, "หนฺท กุโต นุ ตฺวํ มหาราช อาคจฺฉสิ ทิวาทิวสฺส าติ วุตฺเต, "อิธ ภนฺเต สาวตฺถิยํ เสฏฺี คหปติ กาลกโต, ตมหํ อปุตฺตกํ สาปเตยฺยํ ราชนฺเตปุรํ อภิหริตฺวา อาคจฺฉามี ติ อาห. สพฺพํ สุตฺเต อาคตนเยเนว เวทิตพฺพํ. "โส กิร, สุวณฺณปาฏิยา นานคฺครสโภชเน อุปนีเต, `เอวรูปํ นาม มนุสฺสา ภุญฺชนฺติ, กึ ตุมฺเห มยา สทฺธึ อิมสฺมึ เคเห เกลึ กโรถ าติ โภชเน อุปฏฺิเต, ๑ เลฑฺฑุทณฺฑาทีหิ ปหริตฺวา ปลาเปตฺวา `อิทํ มนุสฺสานํ โภชนนฺ ติ กาณาชกํ พิลงฺคทุติยํ ภุญฺชติ,วตฺถยานจฺฉตฺเตสุปิ มนาเปสุ อุปฏฺาปิเตสุ, มนุสฺเส เลฑฺฑุทณฺฑาทีหิ ปหรนฺโต ปลาเปตฺวา สาณานิ ธาเรติ, ชชฺชรรถเกน ยาติ ปณฺณจฺฉตฺเตน ธาริยมาเนน าติ เอวํ รญฺา อาโรจิเต, สตฺถา ตสฺส ปุพฺพกมฺมํ กเถสิ:
	ภูตปุพฺพํ โส มหาราช ๒ เสฏฺี คหปติ ตครสิขึ นาม
ปจฺเจกพุทฺธํ ๓ ปิณฺฑปาเตน ปฏิปาเทสิ, "เทถ สมณสฺส ปิณฺฑนฺ ติ วตฺวา อุฏฺาย าสนา ปกฺกามิ. ตสฺมึ กิร อสฺสทฺเธ พาเล เอวํ วตฺวา ปกฺกนฺเต, ตสฺส ภริยา สทฺธา ปสนฺนา "จิรสฺสํ วต เม อิมสฺส มุขโต `เทหีติ วจนํ สุตํ, อชฺช มม มโนรโถ ปูเรติ, ปิณฺฑปาตํ ทสฺสามีติ ปจฺเจกพุทฺธสฺส ปตฺตํ คเหตฺวา ปณีต- โภชนสฺส ปูเรตฺวา อทาสิ. โสปิ นิวตฺตมาโน ตํ ทิสฺวา "กึ สมณ กิญฺจิ เต ลทฺธนฺติ ปตฺตํ คเหตฺวา ปณีตปิณฺฑปาตํ ทิสฺวา วิปฺปฏิสารี หุตฺวา เอวํ จินฺเตติ "วร เมตํ ปิณฺฑปาตํ ทาสา วา กมฺมกรา วา ภุญฺเชยฺยุ, เต หิ อิมํ ภุญฺชิตฺวา มยฺหํ กมฺมํ กริสฺสนฺติ; อยํ ปน คนฺตฺวา ภุญฺชิตฺวา นิทฺทายิสฺสติ; นฏฺโ เม ปิณฺฑปาโต ติ. [โส] ภาตุ ปน เอกปุตฺตกํ สาปเตยฺยสฺส การณา ชีวิตา โวโรเปสิ. โส กิร สฺส องฺคุลึ คเหตฺวา วิจรนฺโต "อิทํ มยฺหํ ปิตุ สนฺตกํ ยานกํ, อยํ ตสฺส โคโณ ติ อาห. อถ นํ เสฏฺี "อิทานิ ตาเวส เอวํ วเทติ, อิมสฺส ปน วุฑฺฒิปฺปตฺตกาเล อิมสฺมึ เคเห โภเค โก รกฺขิสฺสตี ติ ตํ อรญฺํ เนตฺวา เอกสฺมึ คจฺฉมูเล คีวายํ คเหตฺวา มูลกนฺทํ วิย คีวํ ปีเฬตฺวา มาเรตฺวา ตตฺเถว ฉฑฺเฑสิ. อิทม สฺส ปุพฺพกมฺมํ. เตน วุตฺตํ "ยํ โข โส มหาราช เสฏฺี คหปติ ตครสิขึ ปจฺเจกพุทฺธํ ๔ ปิณฺฑปาเตน ปฏิปาเทสิ, ตสฺส กมฺมสฺส วิปาเกน สตฺตกฺขตฺตุ สุคตึ สคฺคํ โลกํ อุปปชฺชิ; ตสฺเสว กมฺมสฺส วิปากาวเสเสน อิมิสฺสาเยว สาวตฺถิยา สตฺตกฺขตฺตุ เสฏฺิตฺตํ กาเรสิ. ยํ โข โส มหาราช เสฏฺี คหปติ ทานํ ๕ ทตฺวา ปจฺฉา วิปฺปฏิสารี อโหสิ `วรเมตํ ปิณฺฑปาตํ ทาสา วา กมฺมกรา วา ภุญฺเชยฺยุนฺ ติ, ตสฺส กมฺมสฺส วิปาเกน น าสฺสู ฬาราย ภตฺตโภคาย จิตฺตํ นมติ น าสฺสู ฬาราย วตฺถโภคาย ๖ น าสฺสู ฬาราย ยานโภคาย ๗ น าสฺสู ฬารานํ ปญฺจนฺนํ กามคุณานํ โภคาย จิตฺตํ นมติ. ยํ โข โส มหาราช เสฏฺี คหปติ ภาตุ ๘ เอกปุตฺตกํ สาปเตยฺยสฺส การณา ชีวิตา โวโรเปสิ, ตสฺส กมฺมสฺส วิปาเกน พหูนิ วสฺสานิ พหูนิ วสฺสสตานิ พหูนิ วสฺสสหสฺสานิ พหูนิ วสฺสสตสหสฺสานิ นิรเย ปจฺจิตฺถ; ตสฺเสว กมฺมสฺส วิปากาวเสเสน อิทํ สตฺตมํ อปุตฺตกํ สาปเตยฺยํ ราชโกสํ ปเวเสนฺติ. ตสฺส โข ปน มหาราช เสฏฺิสฺส คหปติสฺส ปุราณญฺจ ปุญฺํ ปริกฺขีณํ นวญฺจ ปุญฺํ อนุปจิตํ, อชฺช จ ๙ ปน มหาราช เสฏฺี คหปติ มหาโรรุเว นิรเย ปจฺจตี ติ.
	ราชา สตฺถุ วจนํ สุตฺวา "อโห ภนฺเต ภาริยํ กมฺมํ,
เอตฺตเก นาม โภเค วิชฺชมาเน, เนว อตฺตนา ปริภุญฺชิ, น ตุมฺหาทิเส พุทฺเธ ธุรวิหาเร วิหรนฺเต, ปุญฺกมฺมํ อกาสี ติ อาห. สตฺถา "เอวเมวํ มหาราช ทุมฺเมธปุคฺคลา นาม โภเค ลภิตฺวา นิพฺพานํ น คเวสนฺติ, โภเค นิสฺสาย อุปฺปนฺนตณฺหา ปเน เต ทีฆรตฺตํ หนตี ติ วตฺวา อิมํ คาถม าห
	"หนนฺติ โภคา ทุมฺเมธํ, โน จ ปารคเวสิโน; โภคตณฺหาย ทุมฺเมโธ หนฺติ อญฺเว อตฺตนนฺ ติ.
	ตตฺถ "โน จ ปารคเวสิโนติ: เย ปน นิพฺพานปารคเวสิโน
ปุคฺคลา, น เต โภคา หนนฺติ.
	หนฺติ อญฺเว อตฺตนนฺติ: โภเค นิสฺสาย อุปฺปนฺนาย
ตณฺหาย ทุปฺปญฺโ ปุคฺคโล ปเร วิย อตฺตานเมว หนตี ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
อปุตฺตกเสฏฺิวตฺถุ.
************
๑. อิโต ปรํ "มนุสฺเสติ ปทํ นฏฺํ ภเวยฺย. ๒. สุตฺตโต อาเนนฺเตน นีหริตุ ปมฺมุสฺสิตฺวา ปมาเทน ลิขิตํ. ๓. ปาลิยญฺหิ "ปจฺเจกสมฺพุทฺธนฺติ ทิสฺสติ. สํ. สคาถ. ๑๕/๑๓๓. ญ. ว. ๔. ปาลิยญฺหิ "ปจฺเจกสมฺพุทฺธนฺติ ทิสฺสติ. ๕. "ทานนฺติ น ทิสฺสติ. ๖-๗. เอตฺถนฺตเร จ "จิตฺตํ นมตีติ ทิสฺสติ. ๘. "จ ปนาติ ทิสฺสติ. ๙. จสทฺโท นตฺถิ. สํ. สคาถ. ๑๕/๑๓๔. . ว.