ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๓๖. วงฺคีสตฺเถรวตฺถุ. (๒๙๙)

	"จุตึ โย เวทีติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เชตวเน วิหรนฺโต
วงฺคีสตฺเถรํ อารพฺภ กเถสิ.

	ราชคเห กิเร โก พฺราหฺมโณ วงฺคีโส นาม มตมนุสฺสานํ สีสํ
อาโกเฏตฺวา "อิทํ นิรเย นิพฺพตฺตสฺส สีสํ, อิทํ ติรจฺฉานโยนิยํ, อิทํ เปตฺติวิสเย, อิทํ มนุสฺสโลเก, อิทํ เทวโลเก นิพฺพตฺตสฺส สีสนฺ ติ ชานาติ. พฺราหฺมณา "สกฺกา อิมํ นิสฺสาย โลกํ ขาทิตุนฺ ติ จินฺเตตฺวา ตํ เทฺว รตฺตวตฺถานิ ปริทหาเปตฺวา อาทาย ชนปทํ จรนฺตา มนุสฺเส วทนฺติ "เอโส วงฺคีโส นาม พฺราหฺมโณ มตมนุสฺสานํ สีสํ อาโกเฏตฺวา นิพฺพตฺตฏฺานํ ชานาติ, อตฺตโน าตกานํ นิพฺพตฺตฏฺานํ ปุจฺฉถ าติ. มนุสฺสา ยถาพลํ ทสปิ กหาปเณ วีสํปิ สตํปิ ทตฺวา าตกานํ นิพฺพตฺตฏฺานํ ปุจฺฉนฺติ. เต อนุปุพฺเพน สาวตฺถึ ปตฺวา เชตวนสฺส อวิทูเร นิวาสํ คณฺหึสุ. เต ภุตฺตปาตราสํ มหาชนํ คนฺธมาลาทิหตฺถํ ธมฺมสฺสวนาย คจฺฉนฺตํ ทิสฺวา "กหํ คจฺฉถ าติ ปุจฺฉิตฺวา, "วิหารํ ธมฺมสฺสวนาย าติ วุตฺเต, "ตตฺถ คนฺตฺวา กึ กริสฺสถ? อมฺหากํ วงฺคีสพฺราหฺมณสทิโส นตฺถิ, มตมนุสฺสานํ สีสํ อาโกเฏตฺวา นิพฺพตฺตฏฺานํ ชานาติ, าตกานํ นิพฺพตฺตฏฺานํ ปุจฺฉถ าติ อาหํสุ. เต "วงฺคีโส กึ ชานาติ, อมฺหากํ สตฺถารา สทิโส นตฺถี ติ วตฺวา, อิตเรหิปิ "วงฺคีสสทิโส นตฺถี ติ วุตฺเต, กถํ วฑฺเฒตฺวา "เอถทานิ โว วงฺคีสสฺส วา อมฺหากํ วา สตฺถุ ชานนภาวํ ชานิสฺสาม าติ เต อาทาย วิหารํ อคมํสุ. สตฺถา เตสํ อาคมนภาวํ ตฺวา "นิรเย ติรจฺฉานโยนิยํ มนุสฺสโลเก เทวโลเก ติ จตูสุ าเนสุ นิพฺพตฺตานํ จตฺตาริ สีสานิ ขีณาสวสีสญฺจาติ ปญฺจ สีสานิ อาหราเปตฺวา ปฏิปาฏิยา ปาเปตฺวา อาคตกาเล วงฺคีสํ ปุจฺฉิ "ตฺวํ กิร สีสํ อาโกเฏตฺวา มตกานํ นิพฺพตฺตฏฺานํ ชานาสี ติ. "อาม ชานามี ติ. "อิทํ กสฺส สีสนฺติ. โส ตํ อาโกเฏตฺวา "นิรเย นิพฺพตฺตสฺส าติ อาห. อถ สฺส สตฺถา "สาธู ติ สาธุการํ ทตฺวา อิตรานิปิ ตีณิ สีสานิ ปุจฺฉิตฺวา เตน อวิรชฺฌิตฺวา วุตฺตวุตฺตกฺขเณ ตเถว สาธุการํ ทตฺวา ปญฺจมํ สีสํ ทสฺเสตฺวา "อิทํ กสฺส าติ ปุจฺฉิ. โส ตํ อาโกเฏตฺวา นิพฺพตฺตฏฺานํ น ชานาติ. อถ นํ สตฺถา "กึ วงฺคีส น ชานาสี ติ วตฺวา, "อาม น ชานามี ติ วุตฺเต, "อหํ ชานามี ติ อาห. "เกน ชานาสี ติ. "มนฺตพเลน ชานามี ติ. ๑ อถ นํ วงฺคีโส ยาจิ "เทถ เม อิมํ มนฺตนฺ ติ. "น สกฺกา อปพฺพชิตสฺส ทาตุนฺ ติ. โส "อิมสฺมึ มนฺเต คหิเต, สกลชมฺพุทีเป อหํ เชฏฺโก ภวิสฺสามี ติ จินฺเตตฺวา เต พฺราหฺมเณ "ตุมฺเห ตตฺเถว กติปาหํ วสถ, อหํ ปพฺพชิสฺสามี ติ อุยฺโยเชตฺวา สตฺถุ สนฺติเก ปพฺพชิตฺวา ลทฺธูปสมฺปโท วงฺคีสตฺเถโร นาม อโหสิ. อถ สฺส สตฺถา ทฺวตฺตึสาการกมฺมฏฺานํ ทตฺวา "มนฺตสฺส ปริกมฺมํ สชฺฌายาหี ติ อาห. โส ตํ สชฺฌายนฺโต อนฺตรนฺตรา พฺราหฺมเณหิ "คหิโต เต มนฺโต ติ ปุจฺฉิยมาโน "อาคเมถ ตาว, คณฺหามี ติ วตฺวา กติปาหสฺเสว อรหตฺตํ ปตฺวา ปุน พฺราหฺมเณหิ ปุฏฺโ "อภพฺโพ ทาน าหํ อาวุโส คนฺตุนฺ ติ อาห. ตํ สุตฺวา ภิกฺขู "อยํ ภนฺเต อภูเตน อญฺํ พฺยากโรตี ติ สตฺถุ อาโรเจสุ. สตฺถา "มา ภิกฺขเว เอวํ อวจุตฺถ, อิทานิ ภิกฺขเว มม ปุตฺโต จุติปฏิสนฺธิกุสโล ชาโต ติ วตฺวา อิมา คาถา อภาสิ
	"จุตึ โย เวทิ สตฺตานํ อุปปตฺติฺจ สพฺพโส, อสตฺตํ สุคตํ พุทฺธํ ตม หํ พฺรูมิ พฺราหฺมณํ. ยสฺส คตึ น ชานนฺติ เทวา คนฺธพฺพมานุสา, ขีณาสวํ อรหนฺตํ ตม หํ พฺรูมิ พฺราหฺมณนฺ ติ.
	ตตฺถ "โย เวทีติ: โย สตฺตานํ สพฺพากาเรน จุติญฺิจ
ปฏิสนฺธิญฺจ ปากฏํ กตฺวา ชานาติ, ตม หํ อลคฺคตาย อสตฺตํ ปฏิปตฺติยา สุฏฺฐุคตตฺตา สุคตํ จตุนฺนํ สจฺจานํ พุทฺธตาย พุทฺธํ พฺราหฺมณํ วทามี ติ อตฺโถ.
	ยสฺสาติ: ยสฺเส เต เทวาทโย คตึ น ชานนฺติ, ตม หํ อาสวานํ
ขีณตาย ขีณาสวํ กิเลเสหิ อารกตฺตา อรหนฺตํ พฺราหฺมณํ วทามี ติ อตฺโถ.

	เทสนาวสาเน พหู โสตาปตฺติผลาทีนิ ปาปุณึสู ติ.
วงฺคีสตฺเถรวตฺถุ.
************
๑. สี. ม. ยุ. "เกน....ชานามีติ อิติ นตฺถิ.