ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๕. ทารุสากฏิกวตฺถุ. (๒๑๗)

	"สุปฺปพุทฺธนฺติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา เวฬุวเน วิหรนฺโต
ทารุสากฏิกสฺส ปุตฺตํ อารพฺภ กเถสิ.

	ราชคหสฺมึ หิ "สมฺมาทิฏฺิกปุตฺโต จ มิจฺฉาทิฏฺิกปุตฺโต จ าติ
เทฺว ทารกา อภิกฺขณํ คุฬกีฬํ กีฬนฺติ. เตสุ สมฺมาทิฏฺิกปุตฺโต คุฬํ ขิปมาโน พุทฺธานุสฺสตึ อาวชฺชิตฺวา "นโม พุทฺธสฺสาติ วตฺวา คุฬํ ขิปติ. อิตโร ติตฺถิยานํ คุเณ อุทฺทิสิตฺวา "นโม อรหนฺตานนฺ ติ วตฺวา ขิปติ. เตสุ สมฺมาทิฏฺิกปุตฺโต ชินาติ, อิตโร ปราชยติ. โส ตสฺส กิริยํ ทิสฺวา "อยํ เอวํ อนุสฺสริตฺวา เอวํ วตฺวา คุฬํ ขิปนฺโต มํ ชินาติ, อหํปิ เอวรูปํ กริสฺสามี ติ พุทฺธานุสฺสติยํ ปริจยม กาสิ. อเถกทิวสํ ตสฺส ปิตา สกฏํ โยเชตฺวา ทารูนํ อตฺถาย คจฺฉนฺโต ตํปิ ทารกํ อาทาย คนฺตฺวา อฏวิยํ ทารูนํ สกฏํ ปูเรตฺวา อาคจฺฉนฺโต พหินคเร สุสานสามนฺเต อุทกผาสุกฏฺาเน โคเณ โมเจตฺวา ภตฺตวิสฺสคฺคํ อกาสิ. อถ สฺส โคณา สายณฺหสมเย นครํ ปวิสนฺเตน โคคเณน สทฺธึ นครเมว ปวิสึสุ. สากฏิโกปิ โคเณ อนุพนฺธนฺโต นครํ ปวิสิตฺวา สายํ โคเณ ทิสฺวา อาทาย นิกฺขมนฺโต ทฺวารํ น สมฺปาปุณิ. ตสฺมึ หิ อสมฺปตฺเตเยว, ทฺวารํ ปิทหิ. อถสฺส ปุตฺโต เอกโกว รตฺติภาเค สกฏสฺส เหฏฺา นิปชฺชิตฺวา นิทฺทํ โอกฺกมิ. ราชคหํ ปน ปกติยาปิ อมนุสฺสพหุลํ. อยญฺจ สุสานสนฺติเก นิปนฺโน. ตตฺถ นํ อมนุสฺสา ปสฺสึสุ. เอโก สาสนสฺส ปฏิกณฺฏโก มิจฺฉาทิฏฺิโก, เอโก สมฺมาทิฏฺิโก. เตสุ มิจฺฉาทิฏฺิโก อาห "อยํ โน ภกฺโข, อิมํ ขาทาม าติ. อิตโร "อลํ, มา เต รุจฺจี ติ ตํ นิวาเรสิ. โส เตน นิวาริยมาโนปิ ตสฺส วจนํ อนาทยิตฺวา ทารกํ ปาเทสุ คเหตฺวา อากฑฺฒิ. โส พุทฺธานุสฺสติปริจิตตฺตา ตสฺมึ ขเณ "นโม พุทฺธสฺสาติ อาห. อมนุสฺโส มหาภยภีโต ปฏิกฺกมิตฺวา อฏฺาสิ. อถ นํ อิตโร "อมฺเหหิ อกิจฺจํ กตํ, ทณฺฑกมฺมมสฺส กโรม าติ วตฺวา ตํ รกฺขมาโน อฏฺาสิ. มิจฺฉาทิฏฺิโก นครํ ปวิสิตฺวา รญฺโ โภชนปาตึ ปูเรตฺวา โภชนํ อาหริ. อถ นํ อุโภปิ ตสฺส มาตาปิตโร วิย หุตฺวา ตํ อุฏฺาเปตฺวา โภเชตฺวา "อิมานิ อกฺขรานิ ราชาว ปสฺสตุ, มา อญฺโติ ตํ ปวตฺตึ ปกาเสตฺวา ยกฺขานุภาเวน โภชนปาติยํ อกฺขรานิ ฉินฺทิตฺวา คตา. ปุนทิวเส "ราชกุลโต โจเรหิ ภาชนภณฺฑํ อวหฏนฺ ติ โกลาหลํ กโรนฺตา ทฺวารานิ ปิทหิตฺวา โอโลเกตฺวา ตตฺถ อปสฺสนฺตา นครา นิกฺขมิตฺวา อิโต จิโต จ โอโลเกนฺตา ทารุสกเฏ สุวณฺณปาตึ ทิสฺวา "อยํ โจโร ติ ตํ ทารกํ คเหตฺวา รญฺโ ทสฺเสสุ. ราชา อกฺขรานิ ทิสฺวา "กิเม ตํ ตาตาติ ปุจฺฉิ. "น าหํ เทว ชานามิ, มาตาปิตโร เม อาคนฺตฺวา รตฺตึ โภเชตฺวา รกฺขมานา อฏฺํสุ, อหํ `มาตาปิตโร มํ รกฺขนฺตี ติ นิพฺภโยว นิทฺทํ อุปคโต, เอตฺตกํ อหํ ชานามี ติ อาห. อถสฺส มาตาปิตโรปิ ตํ านํ อคมํสุ. ราชา ตํ ปวตฺตึ ตฺวา เต ตโยปิ ชเน อาทาย สตฺถุ สนฺติกํ คนฺตฺวา สพฺพํ อาโรเจตฺวา "กินฺนุ โข ภนฺเต พุทฺธานุสฺสติเยว รกฺขา โหติ อุทาหุ ธมฺมานุสฺสติอาทโยปีติ ปุจฺฉิ. อถ สฺส สตฺถา "มหาราช น เกวลํ พุทฺธานุสฺสติเยว รกฺขา, เยสํ ปน ฉพฺพิเธน จิตฺตํ สุภาวิตํ, เตสํ อญฺเน รกฺขาวรเณน วา มนฺโตสเธหิ วา กิจฺจํ นตฺถี ติ วตฺวา ฉฏฺานานิ ทสฺเสนฺโต อิมา คาถา อภาสิ
	"สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺติ สทา โคตมสาวกา, เยสํ ทิวา จ รตฺโต จ นิจฺจํ พุทฺธคตา สติ. สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺติ สทา โคตมสาวกา, เยสํ ทิวา จ รตฺโต จ นิจฺจํ ธมฺมคตา สติ. สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺติ สทา โคตมสาวกา, เยสํ ทิวา จ รตฺโต จ นิจฺจํ สงฺฆคตา สติ. สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺติ สทา โคตมสาวกา, เยสํ ทิวา จ รตฺโต จ นิจฺจํ กายคตา สติ. สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺติ สทา โคตมสาวกา, เยสํ ทิวา จ รตฺโต จ อหึสาย รโต มโน. สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺติ สทา โคตมสาวกา, เยสํ ทิวา จ รตฺโต จ ภาวนาย รโต มโน ติ.
	ตตฺถ "สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺตีติ: พุทฺธคตํ สตึ คเหตฺวา
สุปนฺตาเยว ปพุชฺฌนฺตา สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺติ นาม. สทา โคตมสาวกาติ: โคตมโคตฺตสฺส พุทฺธสฺส สวนนฺเต ชาตตฺตา ตสฺเสว อนุสาสนีสวนตาย โคตมสาวกา. พุทฺธคตา สตีติ: เยสํ ๑ "อิติปิ โส ภควาติอาทิปฺปเภเท พุทฺธคุเณ อารพฺภ อุปฺปชฺชมานา สติ นิจฺจกาลํ อตฺถิ, เต สทาปิ สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺตี ติ อตฺโถ. ตถา อสกฺโกนฺตา ปน เอกทิวสํ ตีสุ กาเลสุ ทฺวีสุ กาเลสุ เอกสฺมึปิ กาเล พุทฺธานุสฺสตึ มนสิกโรนฺตา สุปฺปพุทฺธํ ปพุชฺฌนฺติเยว นาม. ธมฺมคตา สตีติ: "สฺวากฺขาโต ภควตา ธมฺโมติ อาทิปฺปเภเท ธมฺมคุเณ อารพฺภ อุปฺปชฺชมานา สติ. สงฺฆคตา สตีติ: "สุปฏิปนฺโน ภควโต สาวกสงฺโฆ ติ อาทิปฺปเภเท สงฺฆคุเณ อารพฺภ อุปฺปชฺชมานา สติ. กายคตา สตีติ: ทฺวตฺตึสาการวเสน วา นวสิวฏฺิกาวเสน วา จตุธาตุววฏฺานวเสน วา อชฺฌตฺตนีลกสิณาทิรูปชฺฌานวเสน วา อุปฺปชฺชมานา สติ. อหึสาย รโตติ: โส กรุณาสหคเตน เจตสา เอกํ ทิสํ ผริตฺวา วิหรตี ติ ๒ เอวํ วุตฺตาย กรุณาภาวนาย รโต. ภาวนายาติ: เมตฺตาภาวนาย. กิญฺจาปิ หิ เหฏฺา กรุณาภาวนาย วุตฺตตฺตา อิธ สพฺพาปิ อวเสสา ภาวนา, อิธ ปน เมตฺตาภาวนาว อธิปฺเปตา. เสสํ ปมคาถายํ วุตฺตนเยเนว เวทิตพฺพํ.

	เทสนาวสาเน โส ทารโก มาตาปิตูหิ สทฺธึ โสตาปตฺติผเล
ปติฏฺหิ. ปจฺฉา ปน ปพฺพชิตฺวา สพฺเพปิ อรหตฺตํ ปาปุณึสุ. สมฺปตฺตานํปิ สาตฺถิกา เทสนา อโหสี ติ.
ทารุสากฏิกวตฺถุ.
************
๑. สี. ยุ. `เยสนฺติ นตฺถิ. ๒. ที. สี. ๙/๓๑๐.