ชั้นประโยค ป.ธ.๓

	๗. สมฺพหุลภิกฺขุวตฺถุ. (๒๓๗)

	"สเจ ลเภถาติ อิมํ ธมฺมเทสนํ สตฺถา ปาริเลยฺยกํ นิสฺสาย
รกฺขิตวนสณฺเฑ วิหรนฺโต สมฺพหุเล ภิกฺขู อารพฺภ กเถสิ.

	วตฺถุ ยมกวคฺเค `ปเร จ น วิชานนฺตีติ คาถาวณฺณนาย
อาคตเมว. วุตฺตํ เห ตํ "ตถาคตสฺส ตตฺถ หตฺถินาเคน อุปฏฺิยมานสฺส วสนภาโว สกลชมฺพุทีเป ปากโฏ อโหสิ. สาวตฺถีนครโต `อนาถปิณฺฑิโก วิสาขา มหาอุปาสิกา ติ เอวม าทีนิ มหากุลานิ อานนฺทตฺเถรสฺส สาสนํ ปหิณึสุ `สตฺถารํ โน ภนฺเต ทสฺเสถ าติ. ทิสาวาสิโนปิ ปญฺจสตา ภิกฺขู วุตฺถวสฺสา อานนฺทตฺเถรํ อุปสงฺกมิตฺวา `จิรสฺสํ สุตา โน อาวุโส อานนฺท ภควโต สมฺมุขา ธมฺมกถา, สาธุ มยํ อาวุโส อานนฺท ลเภยฺยาม ภควโต สมฺมุขา ธมฺมกถํ สวนาย าติ ยาจึสุ. เถโร เต ภิกฺขู อาทาย ตตฺถ คนฺตฺวา `เตมาสํ เอกวิหาริโน ตถาคตสฺส สนฺติกํ เอตฺตเกหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ อุปสงฺกมนํ อยุตฺตนฺ ติ จินฺเตตฺวา เอกโกว สตฺถารํ อุปสงฺกมิ. ปาริเลยฺยโก ตํ ทิสฺวา ทณฺฑม าทาย ปกฺขนฺทิ. สตฺถา โอโลเกตฺวา `อเปหิ ปาริเลยฺยก, มา นิวารยิ, พุทฺธุปฏฺาโก เอโส ติ อาห. โส ตตฺเถว ทณฺฑํ ฉฑฺเฑตฺวา ปตฺตจีวรปฏิคฺคหณํ อาปุจฺฉิ. เถโร นาทาสิ. นาโค `สเจ อุคฺคหิตวตฺโต ภวิสฺสติ, สตฺถุ นิสีทนปาสาณผลเก อตฺตโน ปริกฺขารํ น เปสฺสตี ติ จินฺเตสิ. เถโร ปตฺตจีวรํ ภูมิยํ เปสิ. วตฺตสมฺปนฺนา หิ ครูนํ อาสเน วา สยเน วา อตฺตโน ปริกฺขารํ น เปนฺติ. เถโร สตฺถารํ วนฺทิตฺวา เอกมนฺตํ นิสีทิ. สตฺถา `เอกโกว อาคโต สี ติ ปุจฺฉิตฺวา ปญฺจสเตหิ ภิกฺขูหิ สทฺธึ อาคตภาวํ สุตฺวา `กหํ ปเน เต ติ วตฺวา, `ตุมฺหากํ จิตฺตํ อชานนฺโต พหิ เปตฺวา อาคโต มฺหี ติ วุตฺเต, `ปกฺโกสาหิ เน ติ อาห. เถโร ตถา อกาสิ. สตฺถา เตหิ สทฺธึ ปฏิสนฺถารํ กตฺวา, เตหิ ภิกฺขูหิ `ภนฺเต ภควา พุทฺธสุขุมาโล เจว ขตฺติยสุขุมาโล จ, ตุมฺเหหิ เตมาสํ เอกเกหิ ติฏฺนฺเตหิ นิสีทนฺเตหิ จ ทุกฺกรํ กตํ, วตฺตปฏิวตฺตการโกปิ มุโขทกาทิทายโกปิ นาโหสิ มญฺเ ติ วุตฺเต, `ภิกฺขเว ปาริเลยฺยก- หตฺถินา มยฺหํ สพฺพกิจฺจานิ กตานิ, เอวรูปํ หิ สหายํ ลภนฺเตน เอกโต วสิตุ ยุตฺตํ, อลภนฺตสฺส เอกจริยภาโวว เสยฺโย ติ วตฺวา นาควคฺเค ๑ อิมา คาถา อภาสิ
	"สเจ ลเภถ นิปกํ สหายํ สทฺธึจรํ สาธุวิหาริธีรํ, อภิภุยฺย สพฺพานิ ปริสฺสยานิ จเรยฺย เตน ตฺตมโน สตีมา. โน เจ ลเภถ นิปกํ สหายํ สทฺธึจรํ สาธุวิหาริธีรํ, ราชา ว รฏฺํ วิชิตํ ปหาย เอโก จเร มาตงฺครญฺเว นาโค. เอกสฺส จริตํ เสยฺโย, นตฺถิ พาเล สหายตา: เอโก จเร น จ ปาปานิ กยิรา อปฺโปสฺสุโก มาตงฺครญฺเว นาโค ติ.
	ตตฺถ "นิปกนฺติ: เนปกฺกปญฺาย สมนฺนาคตํ. สาธุวิหาริธีรนฺติ:
ภทฺทกวิหารึ ปณฺฑิตํ. ปริสฺสยานีติ: ตาทิสํ เมตฺตาวิหารึ สหายํ ลภนฺโต `สีหพฺยคฺฆาทโย ปากฏปริสฺสเย จ ราคโทสาทโย ปฏิจฺฉนฺนปริสฺสเย จาติ สพฺเพว ปริสฺสเย อภิภวิตฺวา เตน สทฺธึ อตฺตมโน อุปฏฺิตสฺสติ หุตฺวา จเรยฺย วิหเรยฺย าติ อตฺโถ. ราชาว รฏฺนฺติ: รฏฺํ หิตฺวา ปพฺพชนฺโต ราชิสิ วิย. อิทํ วุตฺตํ โหติ: ยถา วิชิตภูมิปฺปเทโส ราชา "อิทํ รชฺชํ นาม มหนฺตํ ปมาทฏฺานํ, กึ เม รชฺเชน การิเตน าติ วิชิตํ รฏฺํ ปหาย ตโตว ๒ มหาอรญฺํ ปวิสิตฺวา ตาปสปพฺพชฺชํ ปพฺพชิตฺวา จตูสุ อิริยาปเถสุ เอกโกว จรติ; เอวํ เอกโกว จเรยฺย าติ. มาตงฺครญฺเว นาโคติ: ยถา จ "อหํ โข อากิณฺโณ วิหรามิ หตฺถีหิ หตฺถินีหิ หตฺถิกุลเภหิ ๓ หตฺถิจฺฉาเปหิ, ฉินฺนคฺคานิ เจว ติณานิ ขาทามิ, โอภคฺโคภคฺคญฺ จ [๔] สาขาภงฺคํ ขาทนฺติ, อาวิลานิ จ ปานียานิ ปิวามิ, โอคาหนฺตสฺส จ เม อุตฺติณฺณสฺส จ หตฺถินิโย กายํ อุปนิฆํสนฺติโย คจฺฉนฺติ; ยนฺนูน าหํ เอกโกว คณมฺหา วูปกฏฺโ วิหเรยฺยนฺ ติ ๕ เอวํ ปฏิสญฺจิกฺขิตฺวา มเตน ๖ คมนโต "มาตงฺโค ติ ลทฺธนาโม อิมสฺมึ อรญฺเ อยํ หตฺถินาโค ยูถํ ปหาย สพฺพิริยาปเถสุ เอกโกว สุขํ จรติ; เอวํปิ เอโกว จเรยฺย าติ อตฺโถ. เอกสฺสาติ: ปพฺพชิตสฺส หิ ปพฺพชิตกาลโต ปฏฺาย เอกีภาวาภิรตสฺส เอกกสฺเสว จริตํ เสยฺโย. นตฺถิ พาเล สหายตาติ: "จุลฺลสีลํ มชฺฌิมสีลํ มหาสีลํ ทส กถาวตฺถูนิ เตรส ธุตงฺคคุณา วิปสฺสนาาณํ จตฺตาโร มคฺคา จตฺตาริ ผลานิ ติสฺโส วิชฺชา ฉ อภิญฺา อมตมหานิพฺพานนฺ ติ อยํ หิ สหายตา นาม. สา พาเล นิสฺสาย อธิคนฺตุ น สกฺกา ติ นตฺถิ พาเล สหายตา ติ. เอโกติ: อิมินา การเณน สพฺพิริยาปเถสุ เอกโกว หุตฺวา จเรยฺย, อปฺปมตฺตกานิปิ น จ ปาปานิ กยิรา. [๗] เอโส อปฺโปสฺสุโก นิราลโย อิมสฺมึ อรญฺเ มาตงฺคนาโค อิจฺฉิติจฺฉิตฏฺาเน สุขํ จรติ, เอวํ เอกโกว หุตฺวา จเรยฺย, อปฺปมตฺตกานิปิ น จ ปาปานิ กเรยฺย าติ อตฺโถ. ตสมา "ตุมฺเหหิปิ เอวรูปํ สหายํ อลภนฺเตหิ เอกจารีเหว ภวิตพฺพนฺ ติ อิมม ตฺถํ ทสฺเสนฺโต สตฺถา เตสํ ภิกฺขูนํ อิมํ ธมฺมเทสนํ เทเสสิ.

	เทสนาวสาเน ปญฺจสตาปิ เต ภิกฺขู อรหตฺเต ปติฏฺหึสู ติ.
สมฺพหุลภิกฺขุวตฺถุ.
************
๑. สี. ยุ. "นาควคฺเคติ นตฺถิ. ๒. ม. สี. ยุ. เอกโก. ๓. ม. สี. หตฺถิกลเภหิ. ๔. ปาลิยํ เอตฺถนฺตเร เมติ อตฺถิ. ๕.วิ. มหาวคฺค. ๕/๓๔๑-๓๔๒. ๖. ม. สี. ยุ. มเตนาติ นตฺถิ. ๗. ม. สี. ยุ. เอตฺถนฺตเร "ยถาติ อตฺถิ.